Συλλογές

Ο παράνομος τύπος στις συλλογές των ΑΣΚΙ (1936-1974). Από τη Δικτατορία του Μεταξά στη Μεταπολίτευση

Η παρούσα ψηφιακή έκδοση των παράνομων εντύπων, εφημερίδων και περιοδικών εκδόσεων, που τυπώθηκαν και διακινήθηκαν στα χρόνια 1936-1974 και βρίσκονται στις συλλογές των ΑΣΚΙ, έγινε εφικτή μέσω ενός προγράμματος χρηματοδότησης του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Το έργο εγκρίθηκε τον Ιανουάριο του 2010 και ολόκληρώθηκε τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς με τον υποτιτλισμό, την ψηφιοθέτηση και την ανάρτηση στο διαδίκτυο περίπου 12.500 πρωτοσέλιδων παράνομων εντύπων και εντύπων που κυκλοφόρησαν σε καθεστώς ημιπαρανομίας. Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη συστηματική καταγραφή των ποικίλων και ιδιότυπων εκφράσεων του Τύπου, ο οποίος κατάφερε να υπερβή σε έκτακτες συνθήκες και συχνά ανεξαρτήτως πολιτικού χρώματος, τις απαγορεύσεις και την υποχρεωτική λογοκρισία σε περιόδους όπως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Αντίσταση και ο Εμφύλιος αλλά και σε χρονικές στιγμές που συνδέθηκαν με δικτατορικά και αυταρχικά καθεστώτα. Αν και δεν είναι εξαντλητική, η καταγραφή και ψηφιοθέτηση 1.912 τίτλων που τυπώθηκαν και διακινήθηκαν μέσα στην παρανομία ή στα όρια της νομιμότητας, στοιχειοθετεί μια μοναδική στο είδος της συλλογή που τροφοδοτεί την έρευνα για την ιστορία του ελληνικού εντύπου και τις διαδρομές του σε περιόδους κοινωνικών εντάσεων, ανατάσεων αλλά και αποκλεισμών. Η καταγραφή των περιοδικών εκδόσεων που βρίσκονται στις χαρτώες συλλογές των Αρχείων, συμπληρώθηκε από την ψηφιακή συλλογή τους, η οποία εμπλουτίστηκε σημαντικά από τη συνεργασία τους με φορείς, όπως τα ΓΑΚ, το ΕΛΙΑ, η ΕΔΙΑ, το Ίδρυμα Χαρίλαος Φλωράκης, καθώς και μικρότερες ιδιωτικές συλλογές, οι οποίες αναγράφονται στα σχετικά λήμματα. Στο πλαίσιο του έργου εκπονήθηκε πολυσέλιδη μελέτη, εμπλουτισμένη με διαγράμματα και βασισμένη σε αναλυτικά στατιστικά στοιχεία και βιβλιογραφία αναφορικά με την εκδοτική παραγωγή του παράνομου Τύπου κατά την περίοδο 1936-1974. Η εκπόνηση της παρούσας μελέτης πραγματοποιήθηκε με δωρεά του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Η ευθύνη για το περιεχόμενό της ανήκει αποκλειστικά στον/στους συντάκτη/ες αυτής

Ο Παρατηρητής

Φύλλα περιοδικού εντύπου που εκδιδόταν στην Κέρκυρα

Ο Σεισμός του Βόλου

Το 1955 έγινε ένας καταστροφικός σεισμός που ισοπέδωσε μεγάλο μέρος της πόλης του Βόλου και αποτέλεσε αφετηρία για την ανοικοδόμηση του αστικού κέντρου. Στο πλαίσιο της καταγαφής των εμπειριών των κατοίκων για το γεγονός αυτό, πραγματοποιήθηκαν οι 28 συνεντεύξεις που αποτελούν τη συλλογή.

Οθωμανικά Βιβλία

Η συλλογή περιλαμβάνει 76 βιβλία γραμμένα στα οθωμανικά ποικίλης θεματολογίας.

Οθωμανικά Έγγραφα

Τα σουλτανικά έγγραφα ή φιρμάνια είναι διαταγές της κεντρικής εξουσίας που φέρουν το μονόγραμμα του εκάστοτε σουλτάνου. Τα έγγραφα είναι του 18ου και κυρίως του 19ου αιώνα. Ακριβώς στους δύο αυτούς αιώνες τοποθετείται χρονικά η ανάπτυξη της Κοζάνης από ένα μικρό χωριό σε μια ακμάζουσα πόλη των Βαλκανίων. Στα έγγραφα συναντάμε σποραδικά ποικίλα θέματα, όπως ο πληθυσμός της πόλης ή κάποια διαμάχη με τους μουσουλμάνους γείτονες.

Οθωμανικά έγγραφα (Κ228)

Οθωμανικά έγγραφα.

Οθωμανικά έγγραφα (Κ56ε)

Φάκελος περιέχων έντεκα (11) τουρκικά έγγραφα του έτους 1803; και ένα (1) ελληνικό μαρτυρικό του 1820 σε αντίγραφο του 1828.

Οθωμανικά έγγραφα (Κ8ι)

Γράμματα Αλή πασά, Βελή πασά, Βελή μπέη κλπ. απευθυνόμενα προς διάφορες τουρκικές αρχές σχετικά με την Πόρτα των Αγράφων, προς τον Δερβέν αγά Τρικάλων, τον ηγούμενο της Μονής Δουσίκου κλπ., μετ΄αυτών δε και αντίγραφο επιστολής του Επισκόπου Σταγών.

Οθωμανική και Νεότερη Περίοδος

  • Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
  • 2014-09-24 21:32:42
  • Εθνολογία, Ιστορία, Υλικός πολιτισμός, Τοπική ιστορία, Νεότερη ελληνική ιστορία, Οθωμανική κυριαρχία, Κοινωνική ιστορία, Κοινωνική ζωή,

Συλλογή τεκμηρίων της περιόδου οθωμανικής κυριαρχίας στην Κρήτη, χωρισμένη σε δύο ενότητες που αποτυπώνουν την κοσμική και θρησκευτική ζωή της πρώιμης περιόδου και την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης κατά τους νεότερους χρόνους.

Οι Έλληνες από το Αϊβαλί και το Μοσχονήσι

Η ίδρυση των νεωτέρων οικισμών των Μοσχονησίων (Μοσχονήσι ή Νησί) και Κυδωνιών (Αϊβαλί) ανάγεται στις αρχές του 17ου αιώνα, όταν εγκαταστάθηκε εκεί πλήθος αποίκων, κυρίως από τη Λέσβο αλλά και από την Πελοπόννησο, την Ηπειρωτική Ελλάδα και άλλα νησιά. Τα γλωσσικά ιδιώματα των αποίκων εξομοιώθηκαν με το χρόνο και αποτέλεσαν μια διάλεκτο η οποία εμφανίζει μεγάλη ποικιλία τύπων, εντάσσεται όμως στον ευρύτερο κλάδο των βορείων ελληνικών διαλέκτων. Το κυρίαρχο εποικιστικό στοιχείο ήταν λεσβιακό, γι' αυτό και η διάλεκτος παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με τη Λεσβιακή. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε, η διάλεκτος μεταφέρθηκε στην Ελλάδα, κυρίως στη Λέσβο. Η καταγραφή συνίσταται σε 36 ώρες ηχογραφήσεων από πρόφυγες πρώτης γενιάς και έλαβε χώρα στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος του Υπουργείου Αιγαίου Καταγραφή, μελέτη και διάσωση της γλώσσας και της ιστορίας των Μικρασιατών προσφύγων από τις Κυδωνίες και τα Μοσχονήσια.

Οι εφευρέσεις του Αρχιμήδη

Η συλλογή περιλαμβάνει επτά ανακατασκευές εφευρέσεων του Αρχιμήδη. Ο Αρχιμήδης (3ος αιώνας π.Χ.) ο σπουδαιότερος επιστήμονας όλων των εποχών εκτός από τις πραγματείες που κληροδότησε στον αρχαίο παγκόσμιο πολιτισμό στα πεδία των Μαθηματικών και της Γεωμετρίας, της Φυσικής και της Αστρονομίας, της Μηχανικής και της Υδραυλικής, της Αρχιτεκτονικής και της Ναυπηγικής, κ.α. επινόησε πλήθος εφευρέσεων, μερικές από τις οποίες εξακολουθούν να είναι σε χρήση. 'Aλλες από αυτές προκαλούν ακόμη την έκπληξη και το θαυμασμό μας, ενώ υπάρχουν και κάποιες που του αποδόθηκαν από τους μεταγενέστερους «τιμής ένεκεν» ή ανήκουν στο χώρο του θρύλου και της φαντασίας. Ο υδραυλικός κοχλίας, ο ρωμαϊκός ζυγός, το περίφημο υδραυλικό ωρολόγιο με κτύπους, το αστρονομικό πλανητάριο, τα πανίσχυρα βαρούλκα, η ναυπήγηση της γιγάντιας «Συρακουσίας» και οι φοβερές πολιορκητικές μηχανές είναι μερικά μόνο από τα απίστευτα επιτεύγματά του. Περισσότερες πληροφορίες στον ακόλουθο σύνδεσμο: http://kotsanas.com/cat.php?category=07

Οι εφευρέσεις του Κτησιβίου

Η συλλογή περιλαμβάνει δύο ανακατασκευές εφευρέσεων του Κτησίβιου, το μουσικό καθρέπτη και την καταθληπτική αντλία. Περισσότερες πληροφορίες στο σύνδεσμο: http://kotsanas.com/cat.php?category=06

Οικία Κοντού ("Μουσείο Θεόφιλου")

Η οικία Κοντού στην Ανακασιά είναι από τα σημαντικότερα νεότερα μνημεία της περιοχής, καθώς αποτελεί το μοναδικό στο Πήλιο σωζόμενο αρχοντικό με ολοκληρωμένο ζωγραφικό πρόγραμμα του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ. Η διακόσμηση της μεγάλης σάλας του ορόφου άρχισε από τον ζωγράφο το 1912 και χωρίζεται σε δύο ζώνες. Στην κάτω ζώνη ζωγράφισε διάφορα διακοσμητικά θέματα, όπως μια μεγάλη ποικιλία από γλάστρες με λουλούδια και πουλιά, συντριβάνια, αγρίμια και σκηνές κυνηγιού. Στην ανώτερη ζώνη βρίσκονται 14 μεγάλοι πίνακες με θέματα παρμένα από την Ελληνική Επανάσταση. Στο στενό μέρος της σάλας ο Θεόφιλος ζωγράφισε τέσσερις θεούς του Ολύμπου και στον τυφλό τοίχο του δωματίου μια μεγάλη τοπιογραφία με θέμα την Ανακασιά και στο βάθος τη Μακρινίτσα και την Πορταριά.

Οικιστικός και Χωροταξικός Χάρτης της Ελλάδος. Έκδοσις του Υφυπουργείου Ανοικοδομήσεως

Στο ΚΕΙΝΕ απόκειται ένα σώμα 32 οικιστικών και χωροταξικών χαρτών των περιφερειών της Ελλάδος οι οποίοι εκδόθηκαν την περίοδο 1947-1951 από το Υφυπουργείο Ανοικοδομήσεως. Περιλαμβάνουν πληροφορίες για το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, τα όρια νομών, επαρχιών και κοινοτήτων, τις ονομασίες και το μέγεθος των οικισμών, τον αριθμό των κατοικιών, τα όρια νομών, επαρχιών και κοινοτήτων. Οι χάρτες αυτοί οφείλονται στο έργο της Πολεοδομικής Υπηρεσίας και Προϊστάμενος του Γραφείου Χωροταξικών και Πολεοδομικών Ερευνών και Μελετών (ΓΧΠΜΕ) που ιδρύθηκε το Μάιο του 1940 στο Υπουργείο Συγκοινωνιών υπό τη διεύθυνση του εμπνευσμένου πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη (1913-1975). Κατά τη διάρκεια της Κατοχής ο ρόλος του ΓΧΠΜΕ επικεντρώθηκε στο να προετοιμάσει τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της χώρας. Από τα στελέχη της ΓΧΠΜΕ, με προεξάρχοντα τον Δοξιάδη, δημιουργήθηκε, το 1945, το Υπουργείο Ανοικοδομήσεως το οποίο υπήρξε η ατμομηχανή της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης της χώρας. Οι 32 χάρτες της συλλογής, που ψηφιοποιήθηκαν και γεοαναφέρθηκαν στο πλαίσιο του έργου «Προβολή του έργου των Ερευνητικών Κέντρων της Ακαδημίας Αθηνών στον Παγκόσμιο Ιστό», αποτελούν προϊόν της ερευνητικής του δουλειάς του ΓΧΠΜΕ και πρέπει να συνεξεταστούν με το τετράγλωσσο έργο του «Θυσίες της Ελλάδος: Αιτήματα και επανορθώσεις στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο» (Αθήναι, Υπουργείον Ανοικοδομήσεως, 1947).

Οικοδόμηση

Στη συλλογή περιέχονται στατιστικές έρευνες σχετικά με: -Απογραφή Κτιρίων (1958-2000) -Δημόσια Έργα (1961-1966) -Οικοδομική Δραστηριότητα (1977-2009)