Αρχείο Αριστείδη Δημητράτου: επιστολές ψηφίσματος ομοσπονδιών και τοπικών ενώσεων.

Έγγραφα του δικηγορικού γραφείου Αριστείδη Μπαλάνου: 1. Έγγραφα αναφερόμενα σε υποθέσεις του Όθωνα και της Αμαλίας (1845-1869), 2. Έγγραφα αναφερόμενα στη δίκη της βασίλισσας Αμαλίας κατά Ιωάννας και Αντωνίου Μαναράκη (1867-1875), 3. Τέσσερα (4) νομοσχέδια (1865,1867), 4. Διάφορα έγγραφα των ετών 1831-1873 (δοσοληψίες, λογαριασμοί, χοτζέτια).

Αλληλογραφία και συμφωνητικό των εμπορικών εταιρειών «Δ.Πολάτ & Σία» και «Οίκου Παπαγεωργίου» για την προμήθεια σακχάρεως και τα ζητήματα οικονομικού διακανονισμού που προέκυψαν με τα υπουργεία Οικονομικών και Στρατιωτικών από τη σύμβαση τους με το ελληνικό δημόσιο (1922-1924). Επιστολές και τηλεγραφήματα της Ανωνύμου Εταιρείας «Γενικαί Επιχειρήσεις» και Δάνου Πολάτ από την Αθήνα προς τον Αρίστο Πολάτ, αντιπρόσωπο της εταιρείας στη Θεσσαλονίκη και Σέρρες σχετικές με τα εργοληπτικά και τεχνικά έργα που είχε αναλάβει η εταιρεία στο Ζύρνοβο και την ανέγερση σχολείου, οικοτροφείου και προσφυγικού συνοικισμού στις Σέρρες (1930-1931). Επίσης διάφοροι λογαριασμοί, πίνακες αγοράς υλικών, είδη μηχανημάτων, βιογραφικό μηχανικού L.Cua, σύντομη μελέτη για ξενοδοχειακή επιχείρηση στην Αθήνα, προσκλήσεις γενικών συνελεύσεων Συνεταιρισμού ακτημόνων αυτοκαλλιεργητών εξαγοράς γαιών «Τα Βρύουλα».

"Προκήρυξις του εν Σμύρνη Υπάτου Αρμοστού της Ελλάδος", 17 Ιουλίου 1922

φ. 1 (1834-1837) φ. 2 (1835-1838)

φ. 1 (1834-1837) φ. 2 (1835-1838)

Ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος (κατά κόσμον Χαρίλαος Φιλιππίδης, 1881-1949), υπήρξε σημαντική προσωπικότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Διετέλεσε αρχειοφύλακας του Οικουμενικού Πατριαρχείου και αρχισυντάκτης του επίσημου οργάνου του Πατριαρχείου Εκκλησιαστική Αλήθεια (1911-1913), μητροπολίτης Τραπεζούντος (1913 - 1938) και αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος (1938 - 1941). Με την ιδιότητα του μητροπολίτη Τραπεζούντος προστάτευσε τους πληθυσμούς του Πόντου στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ενώ την περίοδο 1918-1921 δραστηριοποιήθηκε για την ανάδειξη του ζητήματος της αυτοδιάθεσης του Πόντου. Ως αρχιεπίσκοπος πρωτοστάτησε στην ψήφιση σημαντικών για την ελλαδική εκκλησία νόμων, ενώ η στάση του έναντι των Γερμανών και η άρνησή του να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση του στοίχισαν την απομάκρυνσή του από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Η πνευματική δραστηριότητα του Χρύσανθου ήταν πλούσια. Συνέγραψε πολλά άρθρα και μελέτες και ήταν από τους ιδρυτές της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, που εξέδιδε το περιοδικό Αρχείον Πόντου. Στους τόμους 4 και 5 του περιοδικού αυτού εκδόθηκε και το κορυφαίο έργο του Η Εκκλησία Τραπεζούντος (1933). Για την πνευματική και την εν γένει δράση του ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1937) και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1938). Το αρχείο του μητροπολίτη Τραπεζούντος και αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρύσανθου περιλαμβάνει υπηρεσιακή αλληλογραφία, προσωπικά έγγραφα, φύλλα και αποκόμματα εφημερίδων, υπομνήματα, εκθέσεις και αναφορές, χειρόγραφες και δακτυλόγραφες σημειώσεις, έντυπα, φωτογραφίες, χάρτες που αφορούν την εκκλησιαστική και πνευματική δράση του και αποτελείται από 10 φακέλους. Οι δύο πρώτοι φάκελοι (φάκελοι 1 και 2) του αρχείου του Χρύσανθου αφορούν την υπηρεσία του ως αρχειοφύλακα του Πατριαρχείου και μητροπολίτη Τραπεζούντος μέχρι το διορισμό του ως αντιπροσώπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα το 1926. Το υλικό αποτελείται από υπομνήματα, αλληλογραφία και αποκόμματα εφημερίδων που αφορούν τη δράση του για την αυτοδιάθεση του Πόντου και την αντίθεσή του στην εκλογή του Μελέτιου Μεταξάκη ενώ περιλαμβάνονται επίσης πρωτότυπα και φωτοτυπημένα αντίγραφα των εφημερίδων Εκκλησιαστική Αλήθεια και Οι Κομνηνοί, άδειες διδασκαλίες από μητροπόλεις της Μικράς Ασίας και λίγα τεκμήρια σχετικά με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας (Μελέτιος Μεταξάκης) και τη συμμετοχή του Χρύσανθου στην Επιτροπή για τον καθορισμό κανονικού συστήματος για την οργάνωση και τη διοίκηση μητροπόλεων των Νέων Χωρών. Στους φακέλους 3 και 4 συγκεντρώθηκε το υλικό που αφορά την υπηρεσία του ως αντιπροσώπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα: αλληλογραφία, εκθέσεις, αναφορές και υπομνήματα κυρίως για τα ζητήματα των παλαιοημερολογιτών, του Πατριαρχείου Αντιοχείας, των σχέσεων με το Βατικανό, της διαχείρισης των περιουσιών της Μονής Ιωάννη Θεολόγου στην Πάτμο και των πατριαρχικών και σταυροπηγιακών μονών Σάμου. Καλύπτονται επίσης η δράση της ΧΑΝ-ΧΕΝ στην Ελλάδα, η λειτουργία της φοιτητική στέγης «Αθηνά» του Όμηρου Πιζάνη στο Βερολίνο και των σχολών: Αθωνειάδο, Αναργύρειο και Κοργιαλλένειο Σχολή Σπετσών κ.ά. Περιέχεται, τέλος, αλληλογραφία με τον μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μάξιμο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και διάφορους μητροπολίτες. Το υλικό χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα. Οι φάκελοι 5 και 6 αφορούν την Αρχιεπισκοπή Αθηνών: αλληλογραφία με ιερείς Ελλάδος, διάφορα υπομνήματα, αποδείξεις Κοινωνικής Πρόνοιας Στρατευμένων, φάκελοι υποθέσεων Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, μήνυση του Θεοδόσιου Σπεράντζα, λειτουργία της Σιβιτανίδειου Σχολής κ.ά. Σημαντικά είναι τα σχέδια νόμου με χειρόγραφες σημειώσεις του Χρύσανθου που αφορούν τον Καταστατικό Νόμο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Στον φάκελο 7 συγκεντρώθηκε το υλικό σχετικά με την εκθρόνισή του (που καλύπτεται συστηματικότερα), τη δράση του στην Κατοχή (υπομνήματα κ.ά.) και την περίοδο 1945- 1949 (αλληλογραφία). Ο φάκελος 8 περιλαμβάνει εισερχόμενη αλληλογραφία του Χρύσανθου και στον φάκελο 9 συγκεντρώθηκαν χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κειμένων του Χρύσανθου, δημοσιευμένα κείμενα, αποκόμματα και ποικίλο άλλο υλικό. Το φωτογραφικό υλικό (δύο άλμπουμ και λυτές φωτογραφίες του Χρύσανθου, αρχιερέων και προσωπικοτήτων και φωτογραφίες από τον Πόντο) συγκεντρώθηκε στον φάκελο 10. Το υλικό που παρήγαγε ο Τασούδης και περιλαμβάνεται στο αρχείο Χρύσανθου (φάκελοι 11 και 12) αποτελείται από δοκίμια του δεύτερου και τρίτου βιβλίου του, φύλλα και αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών σχετικά με την αναγγελία και την κριτική των βιβλίων του στον Τύπο, την δημοσίευση επιστολών του Τασούδη σε εφημερίδες (κυρίως στην Εστία) σχετικά με διάφορα θέματα που αφορούν σε υποθέσεις που χειρίστηκε ο Χρύσανθος, δημοσιεύματα που αναφέρονται στη δράση του Χρύσανθου, αλληλογραφία του με διαφόρους κ.ά. (1949-1992). Τα εμπροσθόφυλλα των παλιών φακέλων του αρχείου και τα διατηρήθηκαν και συγκεντρώθηκαν στον φάκελο 13.

Αλληλογραφία της Ασπασίας Μπίλιου, που ήταν κρατούμενη σε στρατόπεδο γυναικών στη Χίο, και στη συνέχεια στο Τρίκερι Βόλου, με οικογενειακά και φιλικά της πρόσωπα, κυρίως από το Μεσολόγγι και άλλους πολιτικούς κρατούμενους στην Ικαρία, στα Γιούρα, στον Αη Στράτη, στις φυλακές Κεφαλονιάς, Λευκάδας. Η Α. Μπίλιου αποφυλακίστηκε το 1952. Η αλληλογραφία φέρει ενδείξεις –συνήθως την υπογραφή του λογοκριτή– της λογοκρισίας των φυλακών

Στο αρχείο διακρίνονται έξι ειδολογικές και θεματικές ενότητες των τεκμηρίων: i. Προσωπικά – αλληλογραφία (1941-1998), ii. Επαγγελματική θεατρική δραστηριότητα (1951-2001), iii. Θεατρικά κείμενα – άλλες δραστηριότητες (1952-2003), iv. Αποκόμματα Τύπου (1942-2003), v. Υποαρχεία Κώστα Μαυρομμάτη (1945-1993) και Χρήστου Δ. Παπακυριακόπουλου (1898-1986) και vi. Ηχητικά και οπτικοακουστικά τεκμήρια (1962-1998). Στους φακέλους της πρώτης ενότητας (1-5) φυλάσσονται ιδιωτικά και δημόσια έγγραφα, καθώς επίσης, επιστολές προς την Ασπασία Παπαθανασίου και το σύζυγό της Κώστα Μαυρομμάτη και αντίγραφα επιστολών τους. Ειδικότερα, οι φάκελοι 1-2 περιλαμβάνουν έγγραφα και τεκμήρια που αφορούν στην προσωπική ζωή και την καλλιτεχνική δραστηριότητα και αναγνώριση της Ασπασίας Παπαθανασίου, ενώ οι φάκελοι 3-5 περιλαμβάνουν επιστολές, επιστολικά δελτάρια και αντίγραφα επιστολών της περιόδου 1948-1997. Η δεύτερη ενότητα των φακέλων (6-15) καλύπτει την επαγγελματική καλλιτεχνική δραστηριότητα της Ασπασίας Παπαθανασίου, κατά την περίοδο 1951-2001. Πιο συγκεκριμένα: στο φάκελο 6 φυλάσσονται έγγραφα που αφορούν στην Ελληνική Εταιρεία Θεάτρου (1952), το Πειραϊκό Θέατρο (1961-1965) και τις τηλεοπτικές εμφανίσεις της Ασπασίας Παπαθανασίου στο Λονδίνο (1970-1971). Οι φάκελοι 7-12 καλύπτουν την ίδρυση και τη λειτουργία της Πνευματικής και Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Δεσμοί», κατά την περίοδο 1975-2001. Τέλος, στους φακέλους 13-15 συγκεντρώθηκαν και ταξινομήθηκαν χρονολογικά και κατά παράσταση ποικίλα έγγραφα και τεκμήρια από θεατρικές παραστάσεις της περιόδου 1951-1998. Η τρίτη ενότητα (φάκελοι 16-19) περιλαμβάνει δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα κείμενα θεατρικών έργων, ταξινομημένα αλφαβητικά κατά συγγραφέα (φάκελοι 16-18). Περιλαμβάνει, επίσης (φάκελος 19), ομιλίες και προσχέδια λόγων της Ασπασίας Παπαθανασίου για καλλιτεχνικά και άλλα ζητήματα, καθώς και τεκμήρια που αφορούν στην ηχογράφηση του Επιταφίου του Γιάννη Ρίτσου. Στην τέταρτη ενότητα (φάκελοι 20-28) έχουν συγκεντρωθεί σειρές αποκομμάτων Τύπου που αφορούν στη θεατρική δραστηριότητα της Ασπασίας Παπαθανασίου, κατά την περίοδο 1942-2003. Ο φάκελος 20 περιλαμβάνει λευκώματα μεγάλου σχήματος, με επικολλημένα αποκόμματα Τύπου της περιόδου 1942-1967. Στους φακέλους 21-28 ταξινομήθηκαν χρονολογικά αποκόμματα Τύπου της περιόδου 1958-2003. Η πέμπτη ενότητα (φάκελοι 29-30) περιλαμβάνει δύο υποαρχεία: α) του συζύγου της, πολιτικού μηχανικού Κώστα Μαυρομμάτη (1915-1993), τα έγγραφα του οποίου καλύπτουν την περίοδο 1945-1993 και β) του διεθνούς φήμης μαθηματικού και παιδικού φίλου του Κώστα Μαυρομμάτη, Χρήστου Δ. Παπακυριακόπουλου (1914-1976), το οποίο περιλαμβάνει αλληλογραφία του με το ζεύγος Παπαθανασίου – Μαυρομμάτη, καθώς επίσης, οικογενειακά, προσωπικά και πληροφοριακά έγγραφα και τεκμήρια της περιόδου 1898-1986. Στην έκτη ενότητα (φάκελοι 31-43) συγκεντρώθηκαν και περιγράφονται, προς το παρόν συνοπτικά, ηχητικά και οπτικοακουστικά τεκμήρια από την καλλιτεχνική δραστηριότητα της Ασπασίας Παπαθανασίου, κατά την περίοδο 1962-1998. Το αρχείο της Ασπασίας Παπαθανασίου περιλαμβάνει και τρεις επιπλέον ενότητες: θεατρικών προγραμμάτων, φωτογραφικών τεκμηρίων και αφισών. Οι ενότητες αυτές έχουν καταλογογραφηθεί αναλυτικά σε επίπεδο τεκμηρίου και έχουν ενταχθεί και φυλάσσονται ως αυτόνομα τμήματα στη Συλλογή Τεκμηρίων Παραστατικών Τεχνών και Μουσικής του Ε.Λ.Ι.Α