Συλλογή Τεκμηρίων Δασικής Ιστορίας
Η συλλογή περιλαμβάνει έντυπο υλικό που καλύπτει την ιστορία των δασών και του περιβάλλοντος εν γένει από την ίδρυση του ελληνικού κράτους και έπειτα.
Συλλογές
Συλλογή τεκμηρίων Ελένης Λαζαρίδου
Η συλλογή τεκμηρίων αποτελείται κυρίως από αποδελτιώσεις ημερήσιου και περιοδικού τύπου σχετικά με την κρίση που ξέσπασε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος τους πρώτους μήνες του 1977 και η οποία είχε ως αποτέλεσμα την απόλυση του προέδρου του Δ.Σ. του Κ.Θ.Β.Ε., Νικόλαου Χουρμουζιάδη, την παραίτηση των υπολοίπων μελών του Δ.Σ. και την αποχώρηση του γενικού διευθυντή του Κ.Θ.Β.Ε. Μίνωα Βολανάκη. Περιλαμβάνει επίσης αλληλογραφία μεταξύ του υπουργού Πολιτισμού, Κωνσταντίνου Τρυπάνη, του προέδρου του Δ.Σ. του Κ.Θ.Β.Ε., και του γενικού διευθυντή του Κ.Θ.Β.Ε.. Οι αποδελτιώσεις, ιδίως αυτές που έπονται της κρίσης στο Κ.Θ.Β.Ε., παρακολουθούν τις δραστηριότητες τόσο του Κ.Θ.Β.Ε. όσο και του Μίνωα Βολανάκη. Το υλικό συγκεντρώθηκε από την Ελένη Λαζαρίδου, η οποία την περίοδο εκείνη ήταν υπεύθυνη του γραφείου τύπου Κ.Θ.Β.Ε. Στη συλλογή περιλαμβάνονται ακόμη αποκόμματα εφημερίδων σχετικά με τη ζωή και το έργο του Μανόλη Ανδρόνικου με αφορμή το θάνατό του.
Συλλογή τεκμηρίων: Αθήνα - Σχέδιο πόλεως
Το υλικό φαίνεται ότι συγκεντρώθηκε για να χρησιμεύσει στις μελέτες για την αναδιοργάνωση του τραμ της Αθήνας και του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Αθήνας–Κηφισιάς στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Το αρχείο αποτελείται από μελέτες που αφορούν τη σύνταξη του νέου σχεδίου πόλεως των Αθηνών, τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων μέσων μεταφοράς και την ύδρευση της πόλης κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται οι εξής μελέτες και έντυπα: – Ύδρευση Αθηνών-Πειραιώς (1891-1902): Mission Francaise des Ponts et Chaussées, Rapport sur l’adduction des eaux de Stymphale. Athènes. Alimentation d’eau et assainissement des villes d’Athènes et du Pirée. Irrigation des plaines de Corinthe et d’Attique, Athènes, 1891. Έκθεσις αιτιολογική του νομοσχεδίου περί υδραυλικών έργων, 1902. – Νέο σχέδιο πόλεως Αθηνών (1924-1925): Έκθεσις της Επιτροπής Εκπονήσεως Νέου Σχεδίου Αθηνών, Καλλιθέας, Φαλήρων και Πειραιώς (νόμοι 1709 και 2841). Επί τη υποβολή προς έγκρισιν του νέου σχεδίου Αθηνών, [Αθήνα] 1924. Διαγράμματα της Επιτροπής Εκπονήσεως Νέου Σχεδίου Αθηνών, Καλλιθέας, Φαλήρων και Πειραιώς (νόμοι 1709 και 2841). Επί τη υποβολή προς έγκρισιν του νέου σχεδίου Αθηνών, [Αθήνα] Ιούνιος 1924. Στυλιανού Λελούδα, Επί του σχεδίου πόλεως Αθηνών. Ομιλία γενομένη εν τη αιθούση της Αρχαιολογικής Εταιρείας την 10η Απριλίου 1925. – Τραμ, ηλεκτρικός σιδηρόδρομος (1930-1934): Electric Transport Company Ltd. Survey & Construction Department, Reconstruction of Athens-Kephissia Railway (details), Athens, the 19th January 1934 (πρόκειται για διαγράμματα σχετικά με την αναδιοργάνωση της γραμμής ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Αθήνας–Κηφισιάς). Περιέχεται επίσης το κείμενο και ο άτλαντας διαγραμμάτων της μελέτης: Etude critique des conditions actuelles du roulement des véhicules sur rails. Exposé des perfectionnements à y apporter pour améliorer celles-ci, réduire les frais d’ exploitation et créer des matériels économiques à plus grande capacité. Description du matériel brevets P. Algrain (κείμενο και άτλαντας διαγραμμάτων). Συμπληρωματικές πηγές στο Ε.Λ.Ι.Α.: Αρχείο Σταμάτη Μερκούρη: Χαρτογραφικό υλικό σχετικά με τις εργασίες για τη σύνταξη σχεδίου πόλεως Αθηνών την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα (Φάκελος 3). Αρχείο Γεωργίου Στρέιτ: Έκθεσις της Επιτροπής προς επεξεγασίαν του νομοσχεδίου περί υδρεύσεως και κατασκευής υπονόμων των πόλεων Αθηνών, Πειραιώς και προαστίων (στον υποφάκελο 8.2, σύμφωνα με την ισχύουσα ταξινόμηση. Το αρχείο αναταξινομείται). Αρχείο Δημήτριου Καλλιμασιώτη: Διαγράμματα και μελέτες για τα έργα διαρρύθμισης του λιμένα Πειραιώς. Σε τρία τεκμήρια υπάρχει η υπογραφή του Αντώνιου Σαρηγιάννη. Η έκθεση της Επιτροπής Εκπονήσεως Νέου Σχεδίου Αθηνών έχει χειρόγραφες σημειώσεις στις σελίδες που αναφέρονται στο τραμ και τον ηλεκτρικό και γι’ αυτό υποθέτουμε ότι χρησιμοποιήθηκε από τον Σαρηγιάννη στις μελέτες για τα έργα αυτά.
Συλλογή τεκμηρίων: Αλληλογραφία Ε.Χ. Κάσδαγλη - Θ.Δ. Φραγκόπουλου
Δεκαεννέα επιστολές του Ε.Χ. Κάσδαγλη και μία της Λίνας Κάσδαγλη προς τον Θ.Δ. Φραγκόπουλο. Δέκα επιστολές του Φραγκόπουλου προς τον Κάσδαγλη. Αναφέρονται σε θέματα λογοτεχνίας και στην έκδοση του θεατρικού έργου του Φραγκόπουλου Καποδίστριας (1955-1959). Επίσης τεκμήρια από την πρώτη παρουσίαση και την έκδοση του έργου αυτού (1954-1961).
Συλλογή τεκμηρίων: Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Δοσιλόγων Μικράς Ασίας
Η Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Δοσιλόγων Μικράς Ασίας (ΑΕΕΔΜΑ), με πρόεδρο τον στρατηγό Κ. Μαζαράκη-Αινιάν, συστήθηκε από το Υπουργείο Στρατιωτικών μετά την κατάργηση της Ανακριτικής Επιτροπής Επιχειρήσεων Μικράς Ασίας, η οποία είχε συγκροτηθεί με απόφαση της Επανάστασης του 1922 τον Φεβρουάριο του 1923 για να ενεργήσει διοικητικές ανακρίσεις για τα γεγονότα της δεύτερης περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας (από 1ης Νοεμβρίου 1920 έως την καταστροφή). Τα έγγραφα αποτελούν τμήμα του ανακριτικού υλικού που συγκέντρωσε η ΑΕΕΔΜΑ κατά την εκτέλεση του έργου της, και κατέθεσε στην Υπηρεσία Πολεμικών Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Τα έγγραφα αποτελούνται από υπομνήματα, εκθέσεις πεπραγμένων, καταθέσεις αξιωματικών του στρατού που ανακρίθηκαν με σκοπό τη διευκρίνιση γεγονότων και τον καταλογισμό ευθυνών για τη δράση του ελληνικού στρατού στην τελευταία φάση της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Αναλυτικός κατάλογος εγγράφων: 1) Υπόμνημα (αντίγραφο) Αρχηγού Επιτελείου Στρατιάς Μ. Ασίας (Ιούνιος 1922), 2) Β΄ Σώμα Στρατού, ΧΙΙΙ Μεραρχία, Διοικητής Μ. Καϊμπαλής (συν/χης), «Έκθεσις πεπραγμένων υπό της μεραρχίας κατά τας επιχειρήσεις από 13ης Αυγούστου μέχρι 20 ιδίου 1922. Συνταχθείσα εν Κιρ Σεχήρ την 8η Ιανουαρίου 1923» [28 δακτυλογραφημένες σελίδες με χειρόγραφες διορθώσεις ή προσθήκες], 3) Σημεία και ερωτήματα προς διαλεύκανση που συνέταξε η Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Δοσιλόγων Μ. Ασίας στις συνεδριάσεις της 4ης – 8ης Αυγούστου και 3ης – 18ης Σεπτεμβρίου 1925, με βάση τις εκθέσεις πεπραγμένων του Κ. Ι. Μαζαράκη, των στρατηγών Τρικούπη, Δημαρά και του συνταγματάρχη Πλαστήρα, 4) Επιστολή και υπόμνημα υποστράτηγου Κ. Πάλλη προς την ΑΕΕΔΜΑ (Αθήνα, 2 Μαρτίου 1926) [3+12 σελίδες], 5) Έγγραφη κατάθεση του εν αποστρατεία συνταγματάρχη της Επιμελητείας Παναγιώτη Πετρίτη σε ερωτήματα που του υπεβλήθησαν από τα μέλη της ΑΕΕΔΜΑ (Αθήνα, 11 Μαρτίου 1926), 6) Γνώμη του υποστράτηγου Ι. Νεγρεπόντη για τη δράση του στρατηγού Ν. Τρικούπη (συνεδρίαση Ανακριτικής Επιτροπής 22/4/1926), 7) Έκθεση εξετάσεως μάρτυρος Παράσχου Μελισηνού, αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού (Μάρτιος 1926), 8) «Κατάστασις γενική εμφαίνουσα τα ονόματα (332) των εξ αιχμαλωσίας επανελθόντων αξιωματικών απάντων των όπλων και σωμάτων ως και διευθύνσεις αυτών» (χ.χ.).
Συλλογή τεκμηρίων: Αργύρης Εφταλιώτης - Αλέξανδρος Πάλλης (Αλληλογραφία)
Πρόκειται για 80 επιστολές του Εφταλιώτη προς τον Πάλλη (16 σε ταχυδρομικά δελτάρια) από το 1889 μέχρι και το 1907. Για τις 8 επιστολές χωρίς ημερομηνία, ο εκδότης τους, Βαγγέλης Καραγιάννης, υπολόγισε τη χρονολογία από τις εσωτερικές ενδείξεις του κειμένου. Τα περισσότερα γράμματα αναφέρονται στον δημοτικισμό –σχετικές ομιλίες, γραπτά, συναντήσεις, γεγονότα– θέμα το οποίο με το πέρασμα του χρόνου γινόταν η σημαντικότερη φροντίδα τους. Τέλος, λίγες αναφορές απαντούν σε προσωπικά ή οικογενειακά θέματα των επιστολογράφων.
Συλλογή τεκμηρίων: Βασιλικό Αυλαρχείο
Προσκλήσεις του Μεγάλου Αυλάρχη προς τη Μεγάλη Κυρία της Αυλής Ε.Ν. Θεοχάρη, υπασπιστές και αυλικούς σε παραθέσεις επίσημων δείπνων και χορών του παλατιού. Μενού, μουσικά προγράμματα και σχέδια τοποθέτησης προσκεκλημένων στο τραπέζι.
Συλλογή τεκμηρίων: Βουλγαρική Κατοχή στη Μακεδονία και Θράκη
Τα έγγραφα του αρχείου προέρχονται από τη Διεύθυνση Υπηρεσίας Αλλοδαπών του Υφυπουργείου Δημοσίας Ασφαλείας του Υπουργείου Εσωτερικών. Πρόκειται για κοινοποιήσεις (προς το γραφείο του πρωθυπουργού) εγγράφων σχετικών με τις ενέργειες των βουλγαρικών αρχών κατοχής σε βάρος του ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας και Θράκης που συντάσσονται και στέλνονται από διάφορες ελληνικές υπηρεσίες της περιοχής. Το υλικό του αρχείου αποτελείται από αναφορές, υπομνήματα, εκθέσεις, μαρτυρικές καταθέσεις προσφύγων από την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και αποσπάσματα από φύλλα βουλγαρικών εφημερίδων, που στέλνονται από το Κέντρο Υπηρεσίας Αλλοδαπών Θεσσαλονίκης (από όπου και η πλειοψηφία των εγγράφων), τη Γενική Επιθεώρηση Νομαρχιών Μακεδονίας, τις νομαρχίες Έβρου, Φλώρινας, Κιλκίς, διάφορες διοικήσεις και υποδιοικήσεις Χωροφυλακής (Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Δυτικής Μακεδονίας, Διοίκησις Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης, Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Ηπείρου, διοικήσεις Χωροφυλακής Κιλκίς, Έδεσσας, Βέροιας, Φλώρινας, Καστοριάς, Θεσπρωτίας, Τρικάλων, Κοζάνης, υποδιοικήσεις Βισαλτίας, Κηπουριού, Πρεσπών, Αγίου Όρους, Παιονίας), καθώς και από εκκλησιαστικούς φορείς. Τα θέματα στα οποία αναφέρονται τα έγγραφα είναι οι ενέργειες των βουλγαρικών αρχών κατοχής, η δράση της ρουμανικής και αλβανικής προπαγάνδας και των μουσουλμάνων της Θεσπρωτίας. Βουλγαρική προπαγάνδα: Δράση της Βουλγαρικής Λέσχης Θεσσαλονίκης (διανομή τροφίμων σε «βουλγαρόφρονες», ενέργειες εναντίον Ελλήνων κ.α.), τέλεση λειτουργιών από τους Βούλγαρους στον ναό του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, δράση της Βουλγαρικής Σχολής και προπαγάνδα μέσω της Βουλγαρικής Κλινικής και της Χριστιανικής Αδελφότητας, ίδρυση βουλγαρικού κομιτάτου, εορταστικές εκδηλώσεις Βουλγάρων, δημοσιεύματα των εφημερίδων "Ζόρα", "Βουλγαρικός Νότος", "Ούτρο", "Μπαλκάνσκυ Γιουγκ", "Ούσρεμ", "Νέα Εσπέρα". Περιλαμβάνονται επίσης έγγραφα με οδηγίες για την αντιμετώπιση της βουλγαρικής προπαγάνδας. Ενέργειες των αρχών βουλγαρικής κατοχής: συνθήκες διαβίωσης ελληνικού πληθυσμού, διώξεις, εκτελέσεις Ελλήνων και πυρπολήσεις χωριών (κυρίως σφαγές στην Ανατολική Μακεδονία το 1941, πυρπολήσεις χωριών στην περιοχή της Φλώρινας, πυρπόληση Κλεισούρας το 1944), αποστολή Ελλήνων σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, ανάληψη της πολιτικής διοίκησης Μακεδονίας και Θράκης από τους Γερμανούς και της στρατιωτικής από τους Βούλγαρους, νόμος για την επιλογή της βουλγαρικής υπηκοότητας, εποικισμός κατεχομένων περιοχών, ενέργειες βουλγαρικών στρατιωτικών τμημάτων εναντίον της Χωροφυλακής, κινήσεις βούλγαρων αξιωματικών, συνεργασία βουλγαρικών και γερμανικών αρχών, διαβήματα διαμαρτυρίας των ελληνικών αρχών προς τις γερμανικές για τις βουλγαρικές ενέργειες κ.ά. Δράση ρουμανικής και αλβανικής προπαγάνδας, καθώς και αυτονομιστικές κινήσεις μουσουλμάνων Θεσπρωτίας. Με το υλικό του αρχείου σχετίζονται βιβλία του Αθανασίου Χρυσοχόου (γενικού επιθεωρητή Νομαρχιών Μακεδονίας) που εκδόθηκαν από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών την περίοδο 1949-1952. Πρόκειται για τα βιβλία: 1. "Η Κατοχή εν Μακεδονία. Βιβλίον πρώτον. Η δράσις του Κ.Κ.Ε". Θεσσαλονίκη, 1949. 2. "Η Κατοχή εν Μακεδονία. Βιβλίον δεύτερον. Η δράσις της βουλγαρικής προπαγάνδας. Τεύχος Α΄ 1941 και 1942". Θεσσαλονίκη, 1950. 3. "Η Κατοχή εν Μακεδονία. Βιβλίον δεύτερον. Η δράσις της βουλγαρικής προπαγάνδας. Τεύχος Β΄ 1943 και 1944". Θεσσαλονίκη, 1950. 4. "Η Κατοχή εν Μακεδονία. Βιβλίον τρίτον. Η δράσις της ιταλορουμανικής προπαγάνδας". Θεσσαλονίκη, 1951. 5. "Η Κατοχή εν Μακεδονία. Βιβλίον τέταρτον. Οι Βούλγαροι εν Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Τεύχος Α΄ 1941 και 1942". Θεσσαλονίκη, 1951. 6. "Η Κατοχή εν Μακεδονία. Βιβλίον τέταρτον. Οι Βούλγαροι εν Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Τεύχος Β΄ 1943 και 1944". Θεσσαλονίκη, 1952. Τα βιβλία αυτά (εκτός από το υπ’ αριθμόν 4 που δεν υπάρχει στο Ε.Λ.Ι.Α.) περιέχονται σε έναν τρίτο φάκελο που συνοδεύει το αρχείο.
Συλλογή τεκμηρίων: Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας
Ατομικά βιβλιάρια (κομματικό, μαχητή, αξιωματικού), δελτία δυνάμεως και παραγωγικά του 8ου Λόχου της Μονάδας «ΕΦ. Τ. ΣΥΝ», αναφορές και εκθέσεις για την κατάσταση στον Δημοκρατικό Στρατό και δύο επιστολές μαχητών. Το αρχείο βρέθηκε στην κουφάλα ενός δένδρου στο Αλεποχώρι στον Γράμμο.